Spontaan eropuit trekken met een tentje en daar waar het mooi is een kamp bouwen. Dat klinkt goed, toch? Helaas is het niet zo simpel als je misschien zou denken. Wildkamperen in Europa is niet overal toegestaan. Sterker nog: veel Europese landen is wildkamperen verboden of in elk geval aan strenge regels gebonden. Er is in Europa geen gestandaardiseerde regelgeving voor wildcampen. Daarom loop je al snel het risico om problemen te krijgen met de plaatselijke autoriteiten. We geven je in dit artikel een aantal tips en informatie, zodat je inzicht krijgt in de manier waarop vrij kamperen in verschillende landen in Europa gereglementeerd is.
De juridische situatie is helaas erg ingewikkeld. Hierdoor kan het lastig zijn om te weten waar je precies op moet letten. Bovendien gelden er per gemeente, lokale overheid of regio binnen een land verschillende regels. Ook als iets ergens overduidelijk toegestaan is, kan het een stukje verderop juist streng verboden zijn. Onze lijst biedt daarom geen enkele garantie op volledigheid. Om te voorkomen dat je vakantiebudget verpest wordt door een hoge boete of een nacht in de gevangenis, moet je jezelf voorafgaand aan je reis goed informeren over de regels die er op je vakantiebestemming gelden.
Kamperen of bivakkeren?
Alles staat of valt met deze vraag. Zoals onze collega Anni uitlegt in haar artikel over wildkamperen in Duitsland, zit hier vaak het grote verschil.
Laten we Duitsland als voorbeeld nemen. Hier geldt enerzijds dat het, met enkele uitzonderingen, verboden is om voor een nacht een tent op een veld, in een bos of weide op te zetten. Anderzijds is een (nood)bivak maken om alleen met een slaapzak, isomat en eventueel een tarp te overnachten, in Duitsland niet wettelijk geregeld. Hier bevinden we ons dus in een grijs gebied waarin bivakkeren niet toegestaan, maar ook niet verboden is. Maar dit geldt dus alleen voor bivakkeren en niet voor kamperen!
Een paradijs voor wildkampeerders: hier is wildkamperen toegestaan
Hoera, ze bestaan nog! We hebben het over landen waarin wildkamperen over het algemeen mag. Maar ook hier is het hetzelfde als altijd: geen regel zonder uitzondering. Daarom geldt ook voor deze landen het principe dat je je voorafgaand aan je reis goed moet informeren over de lokale wetgeving en eventuele bijzonderheden.
Estland, Letland & Litouwen
In de Baltische staten is wildkamperen toegestaan. Buiten de nationale parken, beschermde natuurgebieden en privéterreinen mag hier vrij worden gekampeerd. Er zijn wel een paar gedragsregels waar je je aan moet houden. Lawaai is taboe, om de soortenrijke natuur niet te storen. Uiteraard moet je er ook voor zorgen dat je de natuur geen schade toebrengt. En wildkamperen is weliswaar toegestaan in alle Baltische staten, maar er kunnen regionale of tijdelijke beperkingen zijn. In nationale parken en beschermde natuurgebieden mag niet worden gekampeerd of gebivakkeerd.
Finland, Noorwegen & Zweden
Scandinavië (behalve Denemarken, zie hieronder) en Finland zijn hoogstwaarschijnlijk hét paradijs voor wildkampeerders.
Dankzij het allemansrecht (Right of Public Access) is bivakkeren en kamperen daar toegestaan. Dit geldt over het algemeen ook voor privéterrein, maar niet voor landbouwgrond. Ook mag het tentenkamp niet worden opgezet in de nabijheid van een woonwijk of vrijstaand woonhuis. In Noorwegen is het bijvoorbeeld toegestaan om je tent op te zetten op privégrond voor maximaal twee dagen op een afstand van 150 meter van bewoonde huizen. In natuurreservaten en nationale parken kunnen strengere regels van toepassing zijn.
In alle gebieden die onder het allemansrecht vallen, is het toegestaan om maximaal twee nachten te kamperen. Maar zoals overal geldt hier natuurlijk ook: maak niks kapot en neem je afval mee. Meer informatie vind je hier:
Finland: https://visitaland.com/en/practical-info/nature-and-right-of-public-access/
Noorwegen: https://www.visitnorway.nl/plan-je-reis-in-noorwegen/reistips/recht-van-toegang/
Schotland
In Groot-Brittannië is er wat wildkamperen betreft geen standaard regelgeving. Engeland, Wales en Schotland hanteren totaal verschillende regels. Alleen in Schotland is wildkamperen volledig toegestaan. De Scottish outdoor access code schrijft voor hoe je je in de vrije, wilde natuur moet gedragen. Het gaat hierbij om een soort bindende gedragscode met alle belangrijke do’s en don’ts. Er zijn hier uiteraard ook zones zoals natuurreservaten of privéterreinen waarvoor uitzonderingsregels gelden, maar buiten deze gebieden is vrij kamperen en bivakkeren voor één nacht toegestaan.
Ja, nee, misschien: hier wordt wildkamperen gedeeltelijk getolereerd
In landen zoals Duitsland of Frankrijk is wildkamperen eigenlijk verboden en kan het theoretisch bestraft worden. Toch zijn er soms manieren om dit verbod legaal (!) te omzeilen.
Denemarken
Ook hier is wildkamperen in principe verboden. Met name in de toeristische gebieden wordt er gecontroleerd en kun je een boete krijgen. Maar er bestaan ook plekken waar het mogelijk is om buiten een gewone camping te kunnen kamperen. In Denemarken zijn er tal van bossen waarin legaal mag worden gekampeerd. Ook hier is het belangrijk dat je je aan de regels houdt die daar van toepassing zijn. Een korte samenvatting:
- Je mag maar één nacht op dezelfde plek blijven.
- Er mogen maximaal twee kleine tenten (max. 3 personen per tent) op dezelfde plek worden opgezet.
- De tenten moeten buiten het zicht van huizen, straten etc. worden opgezet.
- Als een open vuur überhaupt toegestaan is, mag het alleen op de daarvoor bedoelde vuurplaatsen worden gemaakt.
- Vanwege het bosbrandgevaar zijn alleen zeer veilige stormkookstellen toegestaan. Bovendien kunnen bepaalde gebieden worden afgesloten als er een hoog risico op bosbranden bestaat.
Denemarken heeft ook aangewezen natuurcampings met (af en toe) stromend water, een eenvoudig toilet en eventuele vuurplaatsen. Meer informatie over dit onderwerp is ook beschikbaar (helaas ook alleen in het Deens) bij de Deense Natuurbescherming. Hier vind je ook een link naar de lijst/kaart met vrijgegeven bosgebieden.
België & Nederland
In België en Nederland zijn de regels voor het wildkamperen vergelijkbaar met Denemarken. Ook hier mag je niet zomaar ergens in de wildernis je tent opzetten en zijn boetes zeker mogelijk.
Toch is er juist in Nederland en ook in delen van België een volledig legale manier om in de vrije natuur te kamperen: het zogenaamde paalkamperen. Dit is geen paal waarop de tent of bivak moet worden opgezet. Het zijn legale kampeerplekken. Overal waar ver van de commerciële kampeerterreinen mag worden gekampeerd, staat een paal met een bordje. Rond om deze paal, meestal in een straal van ongeveer 10 meter, mag worden gekampeerd. Daarnaast zijn er nog een paar andere belangrijke regels die we hieronder hebben samengevat.
- Het verblijf mag niet langer dan drie dagen oftewel 72 uur duren. In sommige gebieden mag er maar één nacht worden gekampeerd.
- Er mogen maximaal drie kleine tenten worden opgezet.
- Afval moet worden meegenomen.
- Open vuur is streng verboden. Gaskookstellen zijn wel toegestaan.
Bij de genoemde regels gaat het om algemene basisregels. Welke bepalingen daadwerkelijk ter plaatse gelden, staat op het bordje op de paal. Hierop vind je ook overzichtskaarten voor België en Nederland.
Duitsland
In Duitsland is de wetgeving zoals gezegd erg onoverzichtelijk. Als je alleen maar bivakkeert, dus zonder tent overnacht, overtreedt je in principe niet de wet. Toch moet je je van tevoren informeren over de exacte regels van de Duitse deelstaat waar je vrij wilt kamperen. Meer informatie vind je ook in ons blogartikel over het onderwerp wildkamperen in Duitsland.
Frankrijk
In Frankrijk is de situatie net zo onoverzichtelijk als in Duitsland. Wildkamperen is hier in principe verboden. Met name in toeristische centra en aan de kust wordt er streng gecontroleerd en worden er niet zelden hoge geldboetes uitgedeeld.
Gelukkig zijn er ook gemeenten die bepaalde terreinen hebben vrijgegeven voor wildkamperen. Bordjes met de tekst „Camping reglementé – s’adresser à la mairie” geven dit aan. Om informatie over vrij kamperen te krijgen, kun je je dus melden bij het stadhuis/gemeentehuis. Doe je dit, dan krijg je meestal een lijst of een kaart met informatie over de plekken waar je voor een nachtje in het complete stadsgebied je tent mag opzetten.
In nationale parken is de situatie anders. Hier is kamperen streng verboden. Maar net als in Duitsland geldt dat niet voor bivakkeren. Concreet betekent dit dat bivakkeren is toegestaan op voldoende afstand van de uitgang van het nationale park (minstens een uur lopen) tussen 19:00 en 09:00 uur. Bij de ingangen van de nationale parken hangt meestal ook een lijst met informatie over bivakkeren.
Oostenrijk
In Oostenrijk is wildkamperen per deelstaat verschillend gereglementeerd en kan in principe met zeer hoge geldboetes worden bestraft. Het is zelfs mogelijk dat je tent in beslag wordt genomen.
Daarom is het belangrijk om de plaatselijke regels te kennen. Hierbij geldt als basisprincipe: in bosgebieden mag nooit, op geen enkel moment en in geen enkel geval (zonder uitzondering), worden gekampeerd. Ook op privéterrein is kamperen zonder toestemming van de eigenaar verboden. In het alpine Ödland boven de bosgrens zijn er wel uitzonderingen. Sommige deelstaten zoals bijvoorbeeld het Burgenland staan het kamperen voor kleine groepen voor maximaal drie dagen toe. Maar in deelstaten zoals Niederösterreich is het opzetten van tenten buiten de aangewezen campings streng verboden. Goed om te weten: gepland bivakkeren kan, net als kamperen, flink worden beboet. Maar een ongepland noodbivak (bijvoorbeeld bij een verwonding of slecht weer) wordt overal getolereerd. Een exact overzicht van waar, hoe en wat vind je op de website van de Oostenrijkse Alpenvereniging.
Zwitserland
Ook in Zwitserland worden er geen standaardregels gehanteerd en gelden er per kanton verschillende beperkingen voor wildkamperen. Voor afzonderlijke gebieden zijn daarnaast een gebiedsverbod of strengere natuurbeschermingsregels van toepassing die vrij kamperen automatisch verbieden. Kort gezegd geldt dat kamperen of bivakkeren minder problematisch wordt naarmate de locatie hoger ligt. De volgende vuistregel kan als grove richtlijn worden gebruikt:
- In deze beschermde natuurgebieden is kamperen en bivakkeren streng verboden: het Zwitsers Nationaal Park, federale jachtverbodgebieden (wildreservaten), verschillende natuurreservaten, wildrustgebieden (tijdens de beschermingsperiode).
- Deze gebieden moeten worden vermeden: bossen, uiterwaarden en watergebieden.
- In deze gebieden is extra voorzichtigheid geboden: in de nabijheid van berghutten (overleg met de eigenaar is verplicht), in de buurt van klimgebieden (let op de vogelbroedtijd van rotsbroedvogels).
- Hier is wildkamperen veilig: boven de bosgrens, alpine weiden, rotsachtig terrein.
Meer informatie over wildkamperen in Zwitserland en de juiste gedragscode vind je ook op de homepage van de SAC.
Let op bij het kiezen van je kampeerplek: hier is wildkamperen verboden
Op veel plaatsen in Europa geldt een algemeen verbod op wildkamperen. In sommige landen kun je alleen aan de kust en in toeristische plekken boetes verwachten, op andere plekken wordt strenger gecontroleerd. Over het algemeen kan worden gezegd dat in de meeste landen kamperen o.i.d. buiten de aangewezen campings oftewel kampeerterreinen niet is toegestaan.
Een uitzondering hierop is privéterrein, zoals bijvoorbeeld een veld van een boer. In veel landen mag daar in overleg met de eigenaar worden gekampeerd. Een handige tip: een paar woorden in de taal van het land of een goede fles wijn als geschenk kan wonderen doen. Als de boer zelf producten verkoopt, kun je bij hem of haar even wat melk, eieren, fruit enz. kopen. Het ijs is dan meestal snel gebroken en je hebt ook meteen iets lekkers om te eten.
Hier zijn nog twee voorbeelden hoe je een kampeerverbod kunt omzeilen.
Italië
Zowel wildkamperen als bivakkeren is in Italië streng verboden en wordt met flinke geldboetes bestraft. Met name in toeristische kerngebieden en aan de kust wordt er sterk gecontroleerd. Als je hier met een tent of bivak de nacht wilt doorbrengen, kun je een boete verwachten die meestal even hoog is als de prijs van een luxe hotelkamer. In het achterland worden de regels iets soepeler toegepast, hoewel het daar ook gewoon verboden is. Als je een paar woorden Italiaans spreekt en geld overhebt voor een flesje wijn, kun je het gerust even aan een boer in de buurt vragen. De kans dat het lukt is vrij groot en je kunt dan legaal kamperen.
Polen
Ook hier is wildkamperen verboden volgens de wet en kan met een bedrag van omgerekend € 150 worden beboet. Met name in nationale parken wordt dit verbod erg serieus genomen en wordt er dus ook regelmatig gecontroleerd. Buiten deze gebieden liggen de zaken iets anders. Daar is het weliswaar ook bij wet verboden om vrij te kamperen, maar in de praktijk blijkt het dat dit op veel plaatsen niet al te serieus wordt genomen.
Als je maar één nacht ergens in de wildernis wilt kamperen, zou dat eigenlijk geen probleem moeten zijn. Wild kamperen is ook wijdverbreid onder de lokale bevolking. Maar als je het zekere voor het onzekere wilt nemen, kun je ook contact opnemen met de grondeigenaar en om toestemming vragen. Boeren zijn meestal erg behulpzaam, vooral buiten de toeristische centra.
Conclusie
Ja, het is waar, godzijdank! Het is gelukkig nog steeds mogelijk om eropuit te trekken en ergens in de wildernis van Europa te overnachten. Maar informeer je van tevoren wel even over de regels omtrent wildkamperen in Europa. De feitelijke wettelijke situatie kan erg verwarrend zijn. Dit blogartikel biedt daarom ook geen garantie op volledigheid.
Misschien vind je dit ook interessant: in een apart artikel lees je alles over vrij staan met de camper of caravan.
Wij zijn vooral erg benieuwd naar de ervaringen van onze bergvrienden: Wat zijn jouw ervaringen met wildkamperen in Europa? Wat wil je graag toevoegen aan ons overzicht? Laat het ons weten in de reacties…
