Wandelen in het Tatragebergte

De belangrijkste punten op een rij

• Het Tatragebergte is het kleinste hooggebergte en ligt in de buurt van de Pools-Slowaakse grens.
• De bergketen is een beschermd gebied en is geclassificeerd als UNESCO biosfeerreservaat.
• Je kunt de Hoge Tatra bereiken met de auto, trein of bus. Er rijden kabeltreinen in de bergen.
• Je kunt onder andere overnachten in Štrbské Pleso, Starý Smokovec, Tatranska Lomnicka of Zakopane.
• De hoofdkam is 26 kilometer lang.
• De Hoge Tatra telt 150 bergmeren en 25 toppen van meer dan 2500 meter hoog.
• Milieubescherming is er erg belangrijk: het oorspronkelijke landschap is grotendeels intact, zodat wolven en beren er zich thuis voelen.
• Wandelen in het Tatragebergte doe je bij uitstek in de zomer en vroege herfst.

Wat was het eerste ‘echte’ hooggebergte dat je ooit gezien hebt? De Alpen? Bij mij was dat de Hoge Tatra toen ik nog een uk van zes jaar was. Dat was tientallen jaren geleden, maar het Tatragebergte heeft een blijvende indruk op me gemaakt. Mijn ervaringen van toen liggen namelijk aan de basis van mijn grote passie voor bergen. Ik durf dan ook te zeggen dat het ‘kleinste hooggebergte ter wereld’ heel indrukwekkend en zeker een bezoek waard is.

Ten tijde van de Duitse deling was de Hoge Tatra bij de Pools-Slowaakse grens het enige hooggebergte dat toegankelijk was voor doorsnee DDR-burgers. Intussen hebben mensen gelukkig meer keuze. Voor inwoners uit het oosten van Duitsland ligt het gebergte echter nog altijd op een ‘strategische’ locatie. Vanuit Dresden, Leipzig of Berlijn is het Tatragebergte namelijk niet verder dan de Allgäu. De afstand is dus geen reden om de Tatra links te laten liggen. Bovendien is dit gebergte adembenemend mooi en is er veel te zien!

Door zijn speciale waarde als natuurgebied heeft de Hoge Tatra de status van nationaal park en UNESCO biosfeerreservaat. De organisatie van het nationale park, TANAP, heeft diensten in de meeste dorpen in het dal. Reizigers kunnen er terecht voor informatie over het weer, de omstandigheden en nog veel meer.

Bergen en landschap

De Hoge Tatra is de eerste en meteen ook de hoogste bergketen van de Karpaten, die zich van hier langs de Oekraïne tot Roemenië uitstrekt. De hoofdkam is slechts 26 kilometer lang, maar heeft desondanks 25 toppen die hoger zijn dan 2500 meter.

Vanaf de zuidkant in Slowakije lijkt het Tatragebergte een ruige en archaïsche bergketen. Deze rijst abrupt op boven een breed, bijna steppeachtig dal en vormt een gelijkmatige keten van imposante toppen. Met wat sneeuw en een beetje fantasie zou dit even goed een bergketen in Centraal-Azië kunnen zijn. Het ruige, continentale klimaat is ook duidelijk oosters.

Vanaf de Poolse noordkant heeft het Tatragebergte meer het ‘klassieke’ uiterlijk dat we kennen van de Alpen, met lange, kronkelende valleien die tot ver in de bergen lopen. Het verschil is dat de hoofdkam van de Tatra zich niet in het midden van het gebergte bevindt, maar aan de zuidelijke rand.

In tegenstelling tot de noordelijke Kalkalpen, die er van ver hetzelfde uitzien, is de Hoge Tatra gemaakt van een speciaal graniet dat sneller erodeert dan het graniet in de westelijke centrale Alpen en het gebergte zo een uniek uiterlijk geeft.

Omdat de toppen maar maximaal 2650 meter hoog zijn, vind je er ondanks het ruwe klimaat geen gletsjers. De ruwe weersomstandigheden zorgen er wel voor dat de boomgrens op ongeveer 1500 meter ligt − lager dan in de Alpen dus. Daardoor bereik je sneller het gebied met open landschappen en vergezichten.

Ondanks de afwezigheid van gletsjers is het landschap allesbehalve saai, want de 150 bergmeren zijn een mooi alternatief. Bovendien hebben de voormalige gletsjers uit de ijstijden veel van de dicht op elkaar staande toppen op een ruige en steile manier uitgesleten. De bergketens zijn kort, maar bijna allemaal hoger dan 2500 meter en ze hebben vele aftakkingen. Dat levert een boeiende topografie op met tal van wandel- en tourmogelijkheden. De ruige omstandigheden en de beperkte oppervlakte zijn twee dingen die het Tatragebergte gemeen heeft met de Spaanse Picos de Europa in Spanje, die we hier binnenkort ook zullen voorstellen. Afgezien daarvan zijn de twee minigebergtes echter totaal verschillend.

De vele speciale kenmerken van de Hoge Tatra

De continue inzet voor natuurbehoud, van met name de Slowaken, is bewonderenswaardig. Zo worden helikopters alleen gebruikt in echte noodgevallen en zijn de liften en kabeltreinen alleen te vinden in een paar centra.

Om toch warme maaltijden en dranken aan te kunnen bieden in de berghutten, wordt vertrouwd op de spierkracht van de ‘sherpa’s’. Deze mensen vervoeren 40 kilo en meer aan eten, drinken en andere benodigdheden op hun houten lastdragers naar de hutten. Ze nemen zelfs biervaten en zakken aardappelen mee. Dit zijn de enige overgebleven sherpa’s in Europa en ze worden dus met groot respect behandeld. Aan het begin van het seizoen organiseren ze traditionele wedstrijden.

Ondanks de beperkte omvang en de dichte bebouwing op sommige plaatsen, is opmerkelijk veel van de ongerepte natuur bewaard gebleven in de Hoge Tatra. Het ecosysteem is zodanig intact dat ook beren en wolven er zich thuis voelen en in groten getale rondzwerven. Wandelaars hoeven zich geen zorgen te maken, want deze grote zoogdieren leiden een teruggetrokken leven en vermijden ontmoetingen met mensen. Er zijn zelfs lokale houthakkers in het Tatragebergte die nog nooit een beer hebben gezien.

In 2004 woedde er een orkaan, die aanvankelijk als milieuramp werd beschouwd, omdat hij ongeveer 120 vierkante kilometer van de zuidelijke bosgordel voor de Hoge Tatra verwoestte. De gebeurtenis heeft echter ook een positieve impact: veel van de voorheen monotone sparrenbossen groeien nu weer aan als natuurlijke gemengde bossen.

Waarop moet ik letten als ik ga wandelen in het Tatragebergte?

Laten we beginnen met het goede nieuws: het Tatragebergte is gekend door zijn schoonheid en heeft natuurlijke schatten te bieden op een kleine oppervlakte – ook voor wie weinig bergervaring en training achter de rug heeft. De kabelspoorwegen aan de Slowaakse kant (Solisko, Hrebeniok-kabelbaan, Lomnický štít) en de Kasprowy Wierch-kabelbaan aan Poolse zijde zijn erg handig. Het hoogste raak je met de gondelbaan op de Lomnický štít-bergtop, die met zijn 2634 meter de op één na hoogste berg in de Hoge Tatra is.

De Tatra is een erg gezinsvriendelijke bestemming. Solo-avonturiers die op zoek zijn naar rust en afzondering, vinden die maar in een paar gebieden. Ambitieuze bergwandelaars die graag deelnemen aan tochten van de ‘Alpenverein’ of tochten onder leiding van een gids kunnen er echter terecht voor spectaculaire toppen, bergkammen en wanden.

Net als in de Alpen zijn de beste periodes voor bergtochten en wandelingen in het Tatragebergte de vroege zomer, hartje zomer en de vroege herfst (half juni tot eind september). Vermijd indien mogelijk weekends en vakantieperiodes.

Natuurbescherming en veiligheid

De hoogste berg is Gerlachovsky Stit. Deze bevindt zich drie valleien en zeven kilometer ten westen van de Lomnický štít. De top kan worden bereikt via alpine wandelpaden met gemakkelijke klimstukken. Let op: je mag deze berg alleen beklimmen met een berggids, die je moet reserveren, of als je je ingeschreven hebt voor een tocht van de Alpenverein. Deze beperkte toegang geldt ook voor alle andere toppen waar geen duidelijk aangegeven wandelpad naartoe leidt.

Bovendien zijn de meeste wandelpaden boven de hutten gesloten tussen november en half juni. Anders dan in de Alpen kun je niet elke top zonder paden beklimmen zoals je maar wilt. Het is ook verboden om de aangeduide paden te verlaten. Als je dat toch probeert, kun je zware boetes krijgen.

Deze strenge regels zijn de prijs die je betaalt voor de ongerepte natuur van de Hoge Tatra, ondanks de beperkte omvang en het grote aantal bezoekers. Deze beperkingen zijn niet alleen omwille van het natuurbehoud ingevoerd, maar ook voor de veiligheid van de vaak onervaren bezoekers in het gebergte. Zo wordt het aantal reddingsvluchten per helikopter tot een minimum beperkt.

Als je nu een beetje ontmoedigd bent: maak je geen zorgen, er zijn nog altijd genoeg vrij toegankelijke paden en toppen voor een leuke bergvakantie.

Als je op eigen houtje onderweg bent, vraag je je natuurlijk af welke plekken het mooist en het meest de moeite waard zijn. Die vraag is gemakkelijk te beantwoorden voor de Hoge Tatra: elke vallei is prachtig op haar eigen manier en zeker een bezoekje waard. Dat geldt zelfs voor de toeristische gebieden aan de zuidkant. Een voorbeeld is het bergmeer Štrbské Pleso, dat heel toeristisch, gemakkelijk toegankelijk en toch fantastisch mooi is. Het is ook het startpunt voor vele gemakkelijke wandelingen met veel bezienswaardigheden en voor de prachtige bergtocht op de centraal gelegen, 2503 m hoge Rysy.

In het Tatra-gebergte wandelen – gemakkelijk en gezinsvriendelijk

Polen

Morskie Oko en de Vallei van de Vijf Meren: het Oog van de Zee, ‘Morskie Oko’, is een typisch bergmeer dat in 2014 door Wall Street Journal werd uitgeroepen tot een van de vijf mooiste meren ter wereld. Hoewel dergelijke ranglijsten niet zoveel zeggen en je jezelf de vraag kan stellen waarom financiële experts bergmeren beoordelen in plaats van aandelenkoersen, is het zeker leuke reclame.

De weg naar het meer is een lange wandeling die ook met een paardenkoets kan worden afgelegd. De snelste route vertrekt vanaf de parkings op de bergweiden Łysa Polana en Palenica Białczańska (waar een rechtstreekse busverbinding naar Zakopane voorzien is) en loopt via de rood gemarkeerde wandelroute tot aan de waterval Wodogrzmoty Mickiewicza. Van daaruit volg je de panoramische weg Droga Oswalda Balzera naar het meer, waar je kunt genieten van het sfeervolle, wilde en romantische hooggebergte. Wel ben je er zelden alleen.

Er zijn echter nog andere prachtige bergmeren in de directe omgeving die ook gemakkelijk te bereiken zijn.

Meer informatie daarover vind je op de website van Zakopane.

Slowakije

Van Štrbské Pleso tot Popradské Pleso: deze korte wandeling langs meren leidt van het uitgestrekte, door bossen omringde meer Štrbské Pleso naar het hoger gelegen meer Popradské Pleso. Eerst moet je ongeveer anderhalve kilometer richting het station Popradské Pleso tot aan de tram van de Hoge Tatra. Hier, aan het begin van de Mengusovská Dolina-vallei, begint een goed begaanbaar voet- en fietspad dat je in iets meer dan een uur naar het Popradské Pleso leidt. Daar wachten je prachtige uitzichten en verschillende rustplaatsen.

Fietstocht Koprova Dolina: deze gezinsvriendelijke korte fietstocht voert je door de prachtige en uitgestrekte Koprova-vallei richting de zuidwestelijke Tatra. Het vertrekpunt bevindt zich in het dorp Podbanské. In het centrum vind je een busstation met een parking ernaast. Aan de overkant van de rivier begint een goed begaanbare bosweg die de Belá-stroom  de vallei in volgt. Na anderhalve kilometer vertakken de valleien zich. Rechts gaat de Koprova Dolina de bergen in. Het fiets- en wandelpad loopt hierlangs bijna 10 kilometer tot bij twee kleine watervallen. In plaats van terug te keren kun je je fietstocht op dit punt eventueel uitbreiden tot een ‘bike & hike’-tocht.

Meer informatie vind je op Outdooractive.

Natuurleerpad Skalnaté Pleso – Hrebienok: Deze gemakkelijke, maar tegelijkertijd indrukwekkende twee uur durende bergtocht leidt van het tussenstation van de Lomnický štít-kabelbaan naar het bergstation van de Hrebienok-tandradspoorweg. Op twaalf informatiepunten wordt de geschiedenis van de Hoge Tatra en het natuurbehoud uit de doeken gedaan.

Meer informatie is te vinden op de website Bergfex.at.

Predné Solisko: een prachtige top op een indrukwekkende hoogte van 2117 meter waar ook kinderen gemakkelijk naartoe kunnen wandelen, dankzij de kabelbaan van Štrbské Pleso, die tot 1800 meter gaat.

Langere en zwaardere wandelingen

Polen

Rysy, 2503 m: deze centraal gelegen berg is de hoogste berg in Polen en een geweldig uitkijkpunt. Het is een van de vrij toegankelijke toppen van het Tatragebergte. De klim vanaf de Poolse kant is wat moeilijker, maar leidt wel langs het prachtige ‘Morskie Oko’-meer (zie hierboven) en nog een ander bergmeer, dat ook prachtig is. Als je weinig bergervaring hebt, kun je beter kiezen voor de eenvoudigere beklimming langs Slowakije vanuit Štrbské Pleso.

Meer info over wandelingen in Polen.

Slowakije

Slavkovski Stit, 2452 m: deze indrukwekkende berg is nog een top van de Tatra die vrij toegankelijk is. De beklimming begint in Starý Smokovec of 300 meter hoger bij het bergstation Hrebienok. Het pad is overal goed begaanbaar, gemarkeerd en bewegwijzerd, zodat je, naast een goede conditie, bijna geen speciale vaardigheden nodig hebt.

Meer informatie vind je hier.

Krivan, 2494 m: de ‘Kromme’ staat als nationaal symbool afgebeeld op de Slowaakse muntstukken en elke Slowaak ‘moet’ minstens één keer in zijn leven boven zijn geweest. Dit icoon van het Tatragebergte is vooral indrukwekkend vanaf het westen. Je kunt deze berg vlot en zonder beperkingen beklimmen. Je moet wel 1400 hoogtemeters afleggen en je hebt dus een goede conditie nodig. De kortste route begint op de parking bij de hutten van Tri Studničky (1140 m).

Meer informatie over de Krivan vind je op deze pagina.

Trekking in het Tatragebergte?

Kamperen in een tent is verboden in de Hoge Tatra. Trekking in de strikte zin van het woord is dus niet mogelijk. Er zijn echter genoeg berghutten en vele passen, oversteekplaatsen en uitkijkpunten om meerdaagse overtochten en rondtochten te organiseren. De bekendste meerdaagse tocht is de Tatra Magistrale, die halverwege rond de bergen aan de Slowaakse kant slingert.

Toeristische informatie – Hoge Tatra

Reis naar je bestemming

Als je met de auto via Noord-Duitsland gaat, rijd je langs de Poolse kant. Via Zuid-Duitsland rijd je langs de Slowaakse kant. In Polen zijn Krakau en Zakopane de aankomststations, in Slowakije Bratislava en Žilina. Zakopane is bereikbaar per trein en wordt bediend door Flixbus (Amsterdam-Berlijn en Berlijn-Zakopane). Aan de Slowaakse kant is de stad Poprad het dichtstbijzijnde punt dat per trein, bus of vliegtuig kan worden bereikt. Vanuit Poprad zijn veel vertrekpunten van tochten te bereiken via de smalspoorweg TEŽ. Deze rijdt van Poprad naar de voet van de bergen en van daaruit naar Štrbské Pleso. Dat laatste dorp kun je ook rechtstreeks bereiken met de tandspoorweg vanaf het station van Štrba (daar heb je bv. sneltreinen vanuit Praag).

Tijdens je tocht

Vooral aan de Slowaakse zuidelijke kant zijn er veel vervoersmogelijkheden, die echter geen al te grote impact hebben op de natuur en het landschap. Hier en daar vind je bergspoorwegen, met daartussen veel ongerepte natuur die alleen toegankelijk is via wandelpaden en de strategisch gelegen hutten.

Aan de Poolse kant is het bruisende stadje Zakopane het enige toeristische centrum. Het is tevens het vertrekpunt voor bijna alle activiteiten in de Hoge Tatra.

Je kunt de grens tussen Polen en Slowakije vlot en zonder controles oversteken.

Overnachting

De bekendste dorpen in de vallei aan Slowaakse kant zijn Štrbské Pleso in het westen en Starý Smokovec en Tatranska Lomnicka verder naar het oosten toe. Deze dorpen liggen vlak aan de voet van de bergen en de laatste twee zijn kuuroorden met glamoureuze grand hotels uit de eeuwwisseling van de 19e naar de 20e eeuw. Maar ook voor kleine en gemiddelde vakantiebudgetten zijn er meer dan genoeg opties in deze dorpen.

Daarnaast vind je er veel winkels, restaurants en (camper)campings. Kleinere dorpjes aan de oost- en westkant en het kleine dorpje Tatranska Javorina aan de Slowaakse noordkant bieden ook erg mooie landschappen, maar wel minder infrastructuur.

In de meeste valleien zijn er hutten halverwege of onder de bergkammen voorzien. Ze kosten ongeveer 40 euro per nacht en kunnen het beste lang van tevoren worden geboekt, want slaapplaatsen zijn beperkt. Ook hier is het de moeite waard om lid te worden van de ‘Alpenverein’, want op vertoon van je ledenkaart krijg je 50% korting (het wederzijds recht op hutten is van toepassing). Aan Poolse kant zijn de meeste hutten idyllisch gelegen in het bos en vind je eerder rustieke, kleine berghotels. De hoogste hut daar is de Leopold Świerz-hut op 1670 meter in de vallei van de vijf Poolse meren.

Kaarten

De Hoge Tatra wandelkaart van Kompass op een schaal van 1:25.000 bestrijkt een voldoende groot gebied en biedt een goede mate aan nauwkeurigheid voor alle wandelingen die hier voorgesteld worden. Als je ook het veel rustigere westelijke Tatragebergte wilt verkennen, kun je de ‘Hoge Tatra West’ kaart op 1:50.000 van Kompass gebruiken. Je vindt ook altijd goede kaarten in de plaatselijke winkels.

Meer toeristische informatie en trefwoorden voor je eigen gedetailleerde onderzoek vind je in deze kleine onlinereisgids op Wikivoyage.