Waterzuivering: onderweg drinkwater maken

Als je op pad bent in de natuur – of dat nu op een wandeltocht in het Sauerland, tijdens een klimtocht in het Elbezandsteengebergte of op expeditie in Afrika is – waterzuivering vormt een belangrijk aspect. Je kunt nu eenmaal niet zonder. Niet lang in ieder geval. Driekwart van alle reisziektes wordt veroorzaakt door verontreinigd water!

Om je te wapenen tegen ziektes of gezondheidsrisico’s tijdens een tocht, zijn er een paar dingen waar je rekening mee moet houden. Gezond verstand is al een eerste stap. Zo zal niemand vrijwillig stilstaand en modderig water drinken. Maar wat als je een trektocht maakt door uitgestrekte wei- en akkerlanden? Het water van de beek ziet er drinkbaar uit, dus tast je toe. Zo snel is het gebeurd. Zelfs in vermeend helder beekwater liggen soms onzichtbare gevaren op de loer: je bent snel het slachtoffer van Montezuma’s wraak en dan is het einde verhaal.

De verschillende soorten verontreiniging

Er zijn ruwweg drie soorten verontreiniging die vaak voorkomen:

zwevende deeltjes en vertroebeling

• onopgeloste deeltjes en sedimenten

micro-organismen

• bacteriën zoals E. coli of salmonella (ongeveer 0,2 – 5 micron groot)
• virussen zoals hepatitis A (ongeveer ~0,02 – 0,2 micron groot)
• protozoa zoals giardia (ongeveer 1 – 15 micron groot)

hulpstoffen voor de landbouw

• bv. meststoffen, pesticiden of herbiciden

Hoe kan ik mijn drinkwater zuiveren

Welke methoden zijn er beschikbaar om drinkwater te zuiveren? We hebben de belangrijkste voor je opgesomd:

Koken – de eenvoudigste en oudste methode

Als het water redelijk helder en niet te veel verontreinigd is met vertroebelende stoffen, kun je de oudste en eenvoudigste manier om water drinkbaar te maken toepassen, namelijk het simpelweg koken. Die methode doodt echter alleen de verschillende ziekteverwekkers. Chemicaliën en vertroebelende stoffen blijven wel aanwezig in het water.

Op zeespiegelniveau moet je het water minstens vijf minuten koken. Als je in de bergen zit, moet je het water langer koken, omdat het kookpunt van water lager wordt naarmate je je hoger bevindt. Als vuistregel geldt het volgende: kook het water 1 minuut langer per 150 hoogtemeters.

En dat is meteen het grote nadeel van water koken. Je hebt brandstof nodig, en mogelijk veel brandstof als je lang onderweg bent, veel water moet koken of je op grotere hoogte onderweg bent.

Om het hoge brandstofverbruik tegen te gaan en eventueel aanwezige vertroebelende stoffen en chemicaliën eruit te filteren, zijn er verschillende andere methoden om water te zuiveren. De belangrijkste alternatieve methoden voor het zuiveren van water zijn:

chemisch

bijvoorbeeld Micropur Forte

• Hoe werkt Micropur Forte? De micro-organismen worden op chemische wijze gedood door zilverionen of chloor. Eén gram poeder is genoeg voor 100 liter water!
• Waartegen helpt het? Bacteriën, virussen, de meeste protozoa en schimmels
• Hoe vaak kan ik het gebruiken? Een verpakking van 100 gram poeder zuivert 10.000 liter water
• Hoe zwaar is een doosje? 100 gram
• Waarvoor kan ik het gebruiken? Als het water helder is, maar mogelijk besmet met ziektekiemen en als het water bewaard moet worden.

Voordelen:

+ gebruiksvriendelijk
+ conserveert water tot 6 maanden

Nadelen:

– kan alleen betrouwbaar gebruikt worden bij helder water
– helpt niet tegen vertroebelende stoffen en chemicaliën
– het water proeft chemisch (tegen de chloorsmaak helpt antichlorine van Katadyn)
– duurt lang

met uv-licht

bijvoorbeeld met de Steripen Classic

• Hoe werkt deze behandeling? Door uv-licht worden de micro-organismen geïnactiveerd, maar niet vernietigd.
• Waartegen helpt de behandeling met uv-licht? Tegen bacteriën, virussen en protozoa
• Hoe vaak kan ik de Steripen Classic gebruiken? Het toestel kan per acculading 100 liter water kiemvrij maken.
• Hoeveel weegt de Steripen? 97 gram, zonder batterijen
• Waarvoor kan ik het gebruiken? Voor wie is het vooral geschikt? Als het snel moet gaan en als je niet veel water nodig hebt.

Voordelen:

+ ook effectief tegen virussen
+ gebruiksvriendelijk
+ snelle behandeling van het water

Nadelen:

– je moet batterijen op zak hebben
– filtert geen vertroebelende stoffen of chemicaliën
– kan alleen betrouwbaar gebruikt worden bij helder water

Waterfilter

bijvoorbeeld de MSR Miniworks

• Hoe werkt een waterfilter voor waterzuivering? Mechanisch: de verontreinigingen worden uit het water gefilterd met behulp van een filterelement (meestal gemaakt van keramiek, glasvezel, kunststof, actieve kool of een combinatie hiervan). Actieve kool filtert ook chemicaliën zoals pesticiden, chloor etc. uit het water en verbetert de smaak. Hoogwaardige keramische filterpatronen hebben een poriegrootte van 0,2 micron. Alle micro-organismen die groter zijn dan 0,2 micron worden met andere woorden eruit gefilterd.
• Waartegen helpt het? Bacteriën, protozoa, zwevende deeltjes en chemicaliën
• Voor hoeveel water kan ik de MSR Miniworks gebruiken? 2000 liter. Daarna moet het filterpatroon van keramiek vervangen worden. Tussendoor moet het keramische inzetstuk worden geslepen of gereinigd.
• Hoeveel weegt de MSR Miniworks? 456 g
• Waarvoor kan ik het gebruiken? Voor wie is het vooral geschikt? Bij water dat heel troebel is en voor wie veel water verbruikt

Voordelen:

+ filtert betrouwbaar vertroebelende stoffen, bacteriën, protozoa en chemicaliën uit het water
+ kan snel grote hoeveelheden water verwerken

Nadelen:

– relatief zwaar
– virussen worden niet eruit gefilterd

Samenvatting waterzuivering

Welke waterzuiveringsoptie je kiest, hangt sterk af van de soort reis en de bestemming. Soms is het ook zinvol om verschillende methoden te combineren. De Steripen is zeker een goede keuze als je snel en veilig je waterfles wilt vullen in de beek tijdens een huttentocht in de Alpen. ‘s Avonds in de hut zijn er sowieso gezuiverd water of isotone koude drankjes uit een fles beschikbaar.

Als je daarentegen het water in de tank van de campervan voor langere tijd veilig wilt steriliseren, is het beter voor de chemische optie te kiezen. Met antichloor kun je ook het smaakprobleem oplossen.

Tijdens een trektocht is de mechanische waterfilter absoluut een goede keuze. Daarmee kunnen zelfs grotere hoeveelheden water snel worden gefilterd. Er kan geen elektronica stukgaan en je hebt geen last van een chloorsmaak of chemische smaak. Je moet in dat geval wel wat meer gewicht meeslepen.