Water zuiveren: onderweg drinkwater maken

Op survival in eigen land, een trektocht door de Himalaya of op expeditie in de Andes: water zuiveren is een essentieel onderdeel van je reis. Zonder water kun je simpelweg niet overleven, althans niet voor lang. Verontreinigd water is verantwoordelijk voor driekwart van alle reisziektes!

Om tijdens een tocht gezond te blijven en gezondheidsrisico’s te vermijden, moet je met een paar dingen rekening houden. Gezond verstand is al een eerste stap. Niemand zal vrijwillig modderig en stilstaand water drinken. Maar wat als je tijdens een wandeling door uitgestrekte wei- en akkerlanden komt? Het water in de beek lijkt drinkbaar, dus je besluit het te drinken. En dan gaat het mis. Zelfs al lijkt het water schoon, er liggen vaak onzichtbare gevaren op de loer: als je het water drinkt, kun je snel last krijgen van reizigersdiarree en dan is je trektocht voorbij.

De verschillende soorten vervuiling bij water

Grofweg zijn er bij water drie soorten vervuiling die vaak voorkomen:

Zwevende deeltjes en troebelheid

• onopgeloste deeltjes en sedimenten

Micro-organismen

• bacteriën, zoals E. coli of salmonella (grootte: ongeveer 0,2 – 5 micron)
• virussen, bijvoorbeeld hepatitis A (grootte: ongeveer 0,02 – 0,2 micron)
• protozoën, zoals Giardia (grootte: ongeveer 1 – 15 micron)

Landbouwgrondstoffen

• bijvoorbeeld meststoffen, pesticiden en herbiciden

Hoe kun je zelf water zuiveren?

Er zijn verschillende manieren om zelf water te zuiveren. Hieronder hebben we de belangrijkste manieren voor je op een rijtje gezet:

Koken: de eenvoudigste en oudste methode om thuis water te zuiveren

Is het water redelijk helder en niet te sterk verontreinigd door vertroebelende stoffen? Dan kun je het gewoon koken om er drinkwater van te maken. Dit is de oudste en eenvoudigste methode om water op een natuurlijke manier te zuiveren. Door vuil water te koken, worden echter alleen de ziekteverwekkers gedood; chemische stoffen en troebele stoffen blijven in het water achter. Op zeeniveau moet je het water minstens vijf minuten koken. Als je de bergen in gaat, moet je het water langer koken, omdat het kookpunt van water daalt naarmate je hoger komt. Als vuistregel geldt: één minuut langer koken per 150 meter hoogteverschil.

Daarmee zijn we meteen bij het grote nadeel van water koken aangekomen: je hebt brandstof nodig. Als je langer onderweg bent, veel water moet koken of op grotere hoogte verblijft, heb je mogelijk veel brandstof nodig. Om het hoge brandstofverbruik te verminderen en tegelijkertijd eventuele troebele stoffen en chemicaliën uit het water te filteren, zijn er verschillende andere methoden om water te zuiveren tot schoon drinkwater.

Waterzuivering met chemicaliën

zoals Micropur Forte

• Hoe werkt Micropur Forte? De micro-organismen worden op chemische wijze gedood door zilverionen of chloor. Eén gram poeder is voldoende om 100 liter water te zuiveren.
• Waar helpt het tegen? Het bestrijdt bacteriën, virussen, de meeste protozoën en schimmels.
• Hoe vaak kan ik het gebruiken? Een verpakking van 100 gram poeder is voldoende om 10.000 liter water tot drinkwater te zuiveren.
• Hoe zwaar is een verpakking? Een verpakking weegt 100 gram.
• Waar kan ik het voor gebruiken? Het is geschikt voor helder water dat mogelijk besmet is met ziektekiemen en als het water moet worden opgeslagen.

Voordelen:

+ eenvoudig in gebruik
+ conserveert water tot 6 maanden

Nadelen:

– werkt alleen betrouwbaar bij helder water
– helpt niet tegen vertroebelende stoffen en chemicaliën
– water heeft een chemische smaak (tegen chloorsmaak helpt antichloor van Katadyn)
– zuivering van het water duurt lang

Water zuiveren met uv-licht

zoals Steripen Classic

• Hoe werkt de behandeling? Uv-licht inactiveert de micro-organismen zonder ze te vernietigen.
• Waar helpt de behandeling met uv-licht tegen? Het werkt tegen bacteriën, virussen en protozoën.
• Hoeveel keer kan ik de Steripen Classic gebruiken? Het apparaat kan 100 liter water ontsmetten per batterijlading.
• Hoeveel weegtde Steripen? 97 gram, zonder batterijen.
• Waarvoor kan ik het gebruiken? Het is ideaal als je snel water wilt ontsmetten en niet veel water nodig hebt.

Voordelen:

+ effectief tegen virussen
+ eenvoudig in gebruik
+ snelle behandeling van het water

Nadelen:

– batterijen zijn vereist
– filtert geen vertroebelende stoffen of chemicaliën
– werkt alleen betrouwbaar bij helder water

Waterfilter

bijvoorbeeld de MSR Miniworks

• Hoe werkt een waterfilter voor waterzuivering? Mechanisch:de verontreinigingen worden uit het water gefilterd met behulp van een filterelement. Dit is meestal gemaakt van keramiek, glasvezel, kunststof, actieve kool of een combinatie daarvan. Actieve kool verwijdert ook chemicaliën, zoals pesticiden en chloor, uit het water en verbetert de smaak. Hoogwaardige keramische filterpatronen hebben een poriegrootte van 0,2 micron. Dit betekent dat alle micro-organismen groter dan 0,2 micron uit het water worden gefilterd.
• Waar helpt het tegen? Bacteriën, protozoën, zwevende deeltjes en chemicaliën.
• Voor hoeveel water en hoe vaak kan ik de MSR Miniworks gebruiken? De MSR Miniworks kan tot 2.000 liter water filteren, voordat het keramische filterpatroon moet worden vervangen. Tussendoor moet het keramische inzetstuk worden geschuurd of gereinigd.
• Hoeveel weegt de MSR Miniworks? 456 gram.
• Waarvoor kan ik het gebruiken? De MSR Miniworks is bijzonder geschikt voor het filteren van zeer troebel water en bij hoog waterverbruik.

Voordelen:

+ filtert betrouwbaar vertroebelende stoffen, bacteriën, protozoën en chemicaliën uit het water
+ kan snel grote hoeveelheden water verwerken

Nadelen:

– relatief zwaar
– filtert geen virussen

Zo kun je zelf water zuiveren en regenwater drinkbaar maken: thuis en onderweg

Welke waterzuiveringsoptie je kiest, hangt sterk af van je reis en bestemming. Soms is het handig om verschillende methoden voor het zuiveren van drinkwater te combineren:

• Wil je tijdens een huttentocht in de Alpen snel en veilig je waterfles vullen in een beekje? Dan is de Steripen een goede keuze.
• ’s Avonds in de hut is er meestal al gezuiverd water of isotone koude drank uit een fles beschikbaar.
• Mocht je het water in de tank van je camper voor langere tijd veilig willen ontsmetten, is het beter om voor de chemische optie te kiezen. Met antichloor kun je het probleem met de smaak oplossen.
• Tijdens een trektocht is een mechanische waterfilter zeker een goede keuze. Hiermee kunnen zelfs grotere hoeveelheden water worden gefilterd. Er kan geen elektronica stukgaan en het water heeft geen chloorsmaak of een chemische smaak. Wel moet je in dit geval iets meer gewicht meeslepen.