Ken jij de Picos de Europa al? Het is een nationaal park in Noord-Spanje. Ik verbleef er in het voorjaar zeven weken, omdat ik er onderzoek wilde doen voor mijn wandelgids.
De naam Picos de Europa is afkomstig van zeevaarders die op de Golf van Biskaje voeren. Zij waren de eersten die in de buurt van de Atlantische kust de bergtoppen zagen verrijzen. Het is een klein, steil en ontoegankelijk kalksteengebergte dat onderdeel is van het lange Cantabrische gebergte dat door Noord-Spanje loopt.
200 toppen die hoger zijn dan 2000 meter. Deze beslaan een oppervlak van ca. 30 x 30 kilometer. De hoogste top is de 2648 m hoge Torre Cerredo. De bekendste berg in het nationale park is de karakteristieke rotstoren Naranjo de Bulnes met zijn 2518 m.
Waarom is het nationale park Picos de Europa zo bijzonder?
De absolute hoogten zijn niet echt indrukwekkend. Maar de hoogteverschillen zijn enorm. Er zijn namelijk veel steile toppen die boven dalen en kloven omhoog rijzen. Deze bevinden zich op slechts enkele honderden meters boven de zeespiegel.
Ook de directe nabijheid van de Atlantische Oceaan is heel bijzonder. Door het enorme reliëf van de bergen stijgt het vocht van de zee in de vorm van wolken omhoog. Het valt vervolgens in overvloedige regenbuien weer naar beneden. Door deze enorme hoeveelheden water worden er met grote kracht dalen, kloven en afgronden in de bergmassa gesleten. Het water bewerkt het stevige kalk tot pieken en scherpe graten, punten en tanden maar ook tot ontelbare openingen, spleten en grottenstelsels waar een groot deel van het water doorheen sijpelt. De gletsjer deed er nog een schepje bovenop. Deze schaafde in de ijstijden diepe keteldalen en slenken in de rotsen.
Dit intensieve ‘beeldhouwwerk’ heeft de Picos de Europa een bijzondere ruigheid en steilheid gegeven. Mooi om naar te kijken. En tegelijkertijd ongeschikt voor aaneengesloten skigebieden en hoge appartementsgebouwen. Daarom is dit fantastische landschap nauwelijks verbouwd en kunnen bergvrienden de pure magie van het hooggebergte beleven. En toch is het Nationaal Park in Noord-Spanje allesbehalve louter ruig en steenachtig. Weelderige bossen bedekken de dalen en vlakkere hellingen en in de slenken vleien zich heldergroene graslanden neer. Typische bergmeren zijn vrij zeldzaam vanwege het holle en poreuze gesteente.
Het vochtige kustklimaat lijkt in eerste instantie misschien een nadeel. Maar het heeft ook zijn goede kanten. Meer informatie hierover lees je in het volgende gedeelte. De nabijheid van de kust met de deels prachtige stranden is in ieder geval een groot pluspunt voor een gevarieerde vakantie. Met de auto of caravan is het vanuit de prachtige kustplaatsjes, zoals Llianes en Ribadesella, nog slechts ca. een half uurtje rijden. Dan heb je de uitgangspunten van de bergtochten bereikt.
Klimaat en weer in het nationale park
Als je erop vertrouwt dat de mist oplost … zal het landschap je verrassen met de volledige ontplooiing van haar schoonheid en de magische combinatie van toppen en wolken aan de hemel.
Pedro Pidal
Dit vrij vertaalde citaat komt van Pedro Pidal. Hij is de stichter van het Nationaal Park Covadonga. Dit was de voorloper van het huidige Nationaal Park Picos de Europa. Het vat in feite de essentie van alles samen. In de Picos de Europa zorgt juist het zogenaamd slechte weer met zijn snelle en verrassende veranderingen voor onvergetelijke stemmingen en momenten.
Zelfs dichte wolken kunnen snel optrekken en dan plaatsmaken voor een heldere lucht en intense kleuren. Om het maar even formeler uit te drukken: er heerst een mild en zeer vochtig Atlantisch klimaat, dat aan de zuidkant wat droger is. Soms is het microklimaat van de Liébana, een prachtig valleilandschap in het zuidoosten, bijna mediterraan.
Het wisselvallige weer kan ook lokaal over een klein gebied sterk verschillen. Zo kun je tijdens een dagetappe te maken krijgen met diverse weertypen. In de zomer kan het ook meerdere dagen achtereen mooi weer zijn. Maar de luchtvochtigheid is zo hoog, dat je zelfs bij een stralend blauwe lucht plotseling te maken kunt krijgen met een zeer dichte mistvorming (encainadas).
Picos de Europa – flora en fauna
De vegetatie in het Nationaal Park Picos de Europa is soortenrijk. Deze klemt zich vast tot diep in de rotswanden en lijkt daardoor af en toe op een Zuid-Amerikaans tropisch landschap. De meest voorkomende gemengde loofbossen bestaan uit beuken, eiken en vele andere soorten. Aan de zuidkant bevinden zich mediterrane boomsoorten. Denk hierbij bijvoorbeeld aan steen- en kurkeik en hulst.
Op gemiddelde hoogte domineren de weidegronden en gele bremstruiken. Deze komen voor naast deels manshoge varens en heide. Ook het palet aan bloemen en kruiden op de bergweiden is zeer divers. In oktober en november veranderen de bossen in een schitterende kleurenpracht.
De dierenwereld is met meer dan 200 soorten gewervelde dieren niet minder soortenrijk. Je zult regelmatig oog in oog komen te staan met gemzen (Rebecos) of hoog in de lucht de grote gieren en roofvogels spotten. Vaak hoor je in de bossen de koekoek. Hagedissen schieten haastig onder de stenen.
Je zult zelden Pyreneese steenbokken, wilde zwijnen, vossen, herten of reeën tegenkomen. De kans dat je de inheemse bruine beer, een wolf of edelhert ziet, is zo goed als nul. Je komt wel overal koeien, geiten en schapen tegen.
Land en bevolking in het Nationaal Park Picos de Europa
Ruim 10.000 jaar geleden vestigden de eerste inwoners zich in Picos de Europa. Veel van de huidige bewoners zijn afstammelingen van de Kelten. Zij konden dankzij de moeilijk toegankelijke landschappen niet volledig onderworpen worden door de Romeinen of de Moren. Het gebied is nog steeds dunbevolkt. De mensen wonen meestal bescheiden in afgelegen dorpjes met oeroude stenen huizen.
De landbouw in Picos de Europa blijft de belangrijkste inkomstenbron. Dit geldt vooral voor de zeer bijzondere en dure kaassoorten. De tot het midden van de 20ste eeuw intensieve mijnbouw van koper, zink en andere ertsen speelt tegenwoordig geen enkele rol meer. De mijnen dienen tegenwoordig vooral als toeristische trekpleisters. Het zijn interessante bezienswaardigheden in Noord-Spanje.
Een stukje geschiedenis over Picos de Europa
In 722 na Christus versloeg de Asturische commandant Don Pelayo de Moren in de Slag bij Covadonga, aan de noordelijke rand van de Picos de Europa. Dit was volgens de legende het begin van de Reconquistade, de herovering van Spanje. Deze zou 770 jaar duren. De slag is de ontstaansmythe van Spanje. De basiliek die op deze plaats is gebouwd, is een nationaal heiligdom.
Toerisme
Vooral de Spanjaarden zelf bezoeken massaal de bergen en het eerste nationale park van hun land. Dat geldt vooral voor de maanden juli en augustus en de paasweek. Deze drukte concentreert zich rond drie ‘hotspots’:
– de Cares kloof. Deze bevindt zich tussen het oostelijke en centrale deel van het bergmassief
– de kabelbaan van Fuente Dé op het zuidelijke hoogplateau van het centrale bergmassief
– het noordwestelijk gelegen Covadonga met de bergmeren Lago Ercina en Lago Enol.
Er zijn ook nog een handvol drukbezochte routes, zoals de huttentocht naar de Refugio Urriellu. Deze bevindt zich direct onder de gladde westwand van de Naranjo de Bulnes. Buiten het seizoen gebeurt er weinig. Ook in de overige delen van het landschap kom je maar af en toe mensen tegen.
Aankomst en vervoer ter plekke
De reis vanuit Nederland duurt meestal twee tot drie dagen met de auto of de camper. Je kunt natuurlijk ook met de trein tot aan de kust reizen en dan verder met de bus naar de Picos de Europa. Maar dan ben je wel veel meer tijd kwijt. Een andere mogelijkheid is het vliegtuig naar Santander of Oviedo en daar een auto huren.
Alleen de toeristische centra Arenas de Cabrales, Fuente Dé, Potes en Cangas de Onís/Covadonga hebben een goede busverbinding naar de Picos de Europa. En zelfs vanuit deze hotspots is het aantal ritten beperkt. Veel plaatsen langs de hoofdwegen en in zijvalleien zijn ook met de bus te bereiken. Maar de dienstregeling sluit niet goed aan op de wensen van toeristen.
Vooral in het hoogseizoen zijn er weinig beschikbare parkeerplaatsen. Maar Spanje kent minder verboden en geboden dan Nederland. Daarom kun je altijd een iets ‘avontuurlijke’ maar legale parkeerplaats vinden als dat nodig is.
Veel startpunten voor wandelingen in het Nationaal Park Picos de Europa zijn ook bereikbaar met de camper. Een uitzondering hierop zijn de druk bezochte routes, omdat er op de smalle toegangswegen en in de kleine dorpjes gewoon geen ruimte is voor veel campers. In deze gevallen zijn shuttlebussen vaak een handige oplossing.
Wandelen en bergbeklimmen
Door de grote hoogteverschillen en het ‘gebrek ‘ aan bergspoorwegen moet je vaak flink zweten om van het magnifieke uitzicht in de Picos de Europa te kunnen genieten. Ook veel ‘kleine’ bergen hebben een lange beklimming met een alpien karakter.
Een ander verschil met de bekende bergsportgebieden in de Alpen is dat veel paden minder bewegwijzerd, gemarkeerd en goed ontwikkeld zijn. Daarbij komen de schrille contrasten en abrupte veranderingen in het landschap. Dit betekent ook dat de paden vaak binnen een paar meter veranderen, van makkelijk naar moeilijk en van breed naar nauwelijks zichtbaar.
Ook is de Picos de Europa veel dunner bevolkt en minder toegankelijk dan een vergelijkbaar alpengebied, zoals de Dolomieten. Daarom is per definitie meer oplettendheid en een actieve oriëntering vereist.
Je wordt in elk geval wel beloond met een intenser belevingsgevoel door de ongereptheid van het landschap. Het is vooral wild, eenzaam en ongerept in het zuidoosten tot zuidwesten, in de zuidwestelijke regio Sajambre met jungle-achtige bossen en steile kloven.
De Picos de Europa zijn vriendelijk voor wandelaars en bieden geweldige inzichten en vergezichten. Talloze majestueuze toppen en wilde rotsformaties kunnen ook zonder klimvaardigheden in hun volle glorie worden bewonderd.
Als je met de auto of camper bent, raad ik iedereen tochten aan waarbij de heen- en terugweg hetzelfde is. Terugrijden naar vertrekpunten en terughaalacties in de Picos de Europa nemen namelijk veel tijd in beslag. Door de invloed van het weer en de noodzaak van een goede oriëntatie is het een voordeel als de terugweg al bekend is. Bij het vaak wisselvallige weer ziet de terugweg er vaak ook anders uit dan wat je je nog meent te herinneren.
Kaarten van de Picos de Europa
Als je weet waar je moet zoeken, is er voldoende goed kaartmateriaal over de Picos de Europa te vinden. In het noordelijke stadje Arenas de Cabrales vind je bijna alles aan kaarten en literatuur. Ook Potes, in het zuidwesten van de Picos de Europa, heeft een goede selectie. In de kleinere plaatsjes is het aanbod beperkt of heel gebrekkig.
Tot de standaarduitrusting horen de dubbele kaarten 1:25.000 van het nationale park, het centrale gedeelte met de drie belangrijkste bergmassieven van de Picos de Europa. Voor gebieden buiten het nationale park worden offline opgeslagen of geprinte onlinekaarten aanbevolen. Naast Opentopomap.org is de Tsjechische onlinekaart Mapy.cz een goed gratis alternatief.
En last but not least: 9 + 1 top-tochten
In april verschijnt de Kompass-wandelgids ‘Picos de Europa’. Onder de 55 tochten die ik hiervoor heb samengesteld, bevinden zich zoveel persoonlijke highlights en favorieten dat ik geen keuze kan maken. Ik ga niet verder in op de drie toeristische trekpleisters die ik hierboven heb genoemd. Daar vind je sowieso snel en makkelijk informatie over.
Maar dit wil niet zeggen dat een bezoek aan deze plaatsen zonde van je tijd zou zijn. Integendeel zelfs. Alle drie de plaatsen zijn echt de moeite waard. Het zijn niet voor niets de meest bezochte tochten. Het punt is alleen dat je deze hotspots gewoon met heel veel andere bergvrienden moet delen. Daarom geef ik hieronder een beschrijving van minder bekende tochten. Ik rangschik ze op moeilijkheidsgraad. En op locatie, want ze liggen verspreid over de drie belangrijkste bergmassieven:
- de Cornión in het westen
- de Urrielles in het midden
- het Ándara-massief in het oosten
Deze kleine selectie geeft je een goede algemene indruk van de Picos de Europa.
Cornión:
1. Pica de Ten (1223 m, licht – middelzwaar): deze pittige korte tocht gaat via veel ijzer naar een kleine piramidevormige berg met gelijkmatige flanken aan alle kanten. De panoramische top is heel toeristisch. Maar de geprepareerde route met via ferrata passages is heel leuk om te doen. Het begin- en eindpunt is een grote parkeerplaats in een scherpe bocht van de N-625 tussen Oseja de Sajambre en de Puerto del Pontón-pas.
2. Peña Beza (1963 m, middelzwaar – zwaar): de Peña Beza is een veelbelovend highlight en veel eenzamer dan de nabijgelegen en gemakkelijkere Pico Jario. De beklimming biedt afwisseling, onherbergzaam landschap en bijzondere perspectieven. Start en doel is de grote parkeerplaats voor het bergdorp Soto de Sajambre.
3. Vegabaño rondwandeling (1321 m, gemakkelijk): de tocht doet met sfeervolle, parkachtige bossen denken aan Midden-Europese gebieden. Tot vlak voor je aankomst, heb je geen idee wat een prachtige, paradijselijke omgeving er voor je ligt op de uitgestrekte groene weilanden van Vegabaño. Deze enorme weide is misschien wel de mooiste van de Picos de Europa. Start en doel van deze rondwandeling is de grote parkeerplaats voor het bergdorp Soto de Sajambre.
Urrielles:
4. Torre Cerredo (2648m, zwaar): deze alpiene bergtocht voert naar de ware koning van de Picos. De berghellingen bevatten blootgestelde gebieden en een klettersteig met moeilijkheidsgraad II. Het zeer ruwe terrein vereist een goed oriëntatievermogen, maar is een streling voor het oog met z’n dramatische hooggebergtelandschap. Steenslag is een veelvoorkomend risico en daarom wordt het dragen van een helm aanbevolen. De ‘Normalweg’ (vaak de meest gebruikte en gemakkelijkste route) kan worden bereikt via de Refugio de Los Cabrones of de Urrielles-hut.
5. Majada de Ondón (1310 m, middelzwaar – zwaar): deze steile en plaatselijk rotsachtige tocht loopt door een schitterend open landschap naar een sfeervolle locatie in het hooggebergte. Elke stap wordt beloond met een uitzicht dat steeds breder en mooier wordt en ten slotte onvergetelijk is. Start en doel is het bergdorp Camarmeña met z’n beperkte parkeermogelijkheden rondom het kerkje.
6. Colláu Cerreu (1480m, halfzwaar): technisch gemakkelijk, maar zeer lang en soms zwaar gaat het naar een ongelofelijk uitkijkpunt via de ‘goddelijke’ Cares kloof. De route loopt door kloven en ‘Canales’ en eindigt via het hoogplateau van Amuesa op deze spectaculaire en tegelijkertijd eenzame plek. Start en doel is helemaal onderaan bij de Río Cares, tussen Poncebos en Puente de la Jaya.
7. Peña Vieja (2619, middelzwaar): de grote berg met z’n fantastische uitzicht vereist tijdens de vaak steenachtige beklimming een grote inspanning, maar weinig technische vaardigheden. Een alternatief hooggelegen startpunt is het bergstation ‘El Cable’ van de kabelbaan ‘Teleférico de Fuente Dé’. Van daaruit is het een paar uur omhoog lopen via het Canalona-Canal en de noordwestelijke helling.
Ándara:
8. Pico Macondíu (1999 m, middelzwaar): de elegante piramide is de noordelijke bewaker van het oostelijke massief en doet z’n naam eer aan met een goed uitzicht. De top is via de Ándara-hut te bereiken tijdens een sfeervolle tocht door het kale berglandschap. Achter de hut loopt de route omhoog naar de zuidelijke bergkam over korte steile stukken en iets onbeschutte plekken. Begin- en eindpunt is de grote wandelparkeerplaats bij de Jitu Escarandi-pas.
9. Corral de los Morros (600 m, gemakkelijk): deze ontspannen, heerlijke wandeling op een indrukwekkende bergrug via de Hermida-kloof en het lieflijke valleilandschap van de Liébana duurt slechts een half uur. Het dal wordt omringd door indrukwekkende rotsachtige bergtoppen zoals de Peña Ventosa. Start en doel is de parkeerplaats bij het voetbalveld achter het dorpje Pendes.
10. Speciale tip Pico Gilbo (halfzwaar – zwaar): deze pittige top ligt iets zuidelijker in de ruige Sierra de Riaño en kan alleen in zeer brede zin worden gerekend tot de Picos de Europa. Het unieke landschap rondom de ‘Fjorde von León’ is een omweg waard, want het uitzicht vanaf de top van de Gilbo is gewoon adembenemend. De beklimming over de westelijke bergkam kan uitdagend worden genoemd door enkele klimpassages die iets moeilijker zijn. Maar de beklimmung duurt slechts zo’n 2,5 uur.
Een aantal van deze tochten vind je op websites, zoals Komoot of Hikr. Heb je toch liever actuele en duidelijk geformuleerde beschrijvingen? Koop dan de gedetailleerde Kompass-wandelgids (2023);-). Naast deze tochten worden daarin nog 45 andere tochten en veel tips, trucs en handige, gedetailleerde informatie over het Nationaal Park Picos de Europa beschreven.
