“Onder de berggiganten van de Zuid-Slavische landen is de Durmitor de machtigste en meest magische.”
Kurt Hassert, Duitse geograaf en ontdekker (1868 – 1947)
Durmitor Nationaal Park: bergen en landschap uitgelicht
Het kleine hooggebergte Durmitor rijst als een eiland omhoog uit de omringende hoogvlakte in het noordwesten van Montenegro. Dit circa 1.500 m hoog gelegen plateau wordt op zijn beurt doorkruist door een systeem van tot 1.300 meter diepe kloven. Het landschap dat uit deze combinatie van bergen, hoogvlakte en kloven is gevormd, is adembenemend mooi.
De lengte van het Durmitor-massief is slechts ca. 12 kilometer en de breedte is 10 kilometer. Het massief behoort tot de Dinaridi, ook wel bekend als de Dinarische Alpen. De Bobotov Kuk is met z’n 2.523 meter de hoogste top. Hij is daarmee ook de hoogste bergtop die volledig op Montenegrijns grondgebied ligt. Nog 48 andere toppen van de Durmitor steken meer dan 2.000 meter hoog in de lucht. In de keteldalen en slenken daartussen liggen ongeveer 18 gletsjermeren (hier ook wel bergogen genoemd).
Of de klinkende naam afkomstig is van het Italiaanse dormire (slapen) of het Keltische dru-mi-tor (water uit de berg), is volgens de toeristenorganisatie van Montenegro nog onduidelijk. Voor de Keltische variant pleit dat Durmitor inderdaad rijk is aan water in de vorm van rivieren en meren.
Diepe kloven en ongereptheid
De naam van het landschap zegt het al. De bergen op zich zijn weliswaar niet spectaculair, maar hun ligging op hoogvlaktes en tussen diepe kloven zorgt ervoor dat ze een attractie zijn. Die is ook echt de moeite waard om er 1.000 kilometer of meer voor af te leggen. Vooral omdat dit gebied, zoals zovele in Montenegro en de Balkan (nog?), een heel andere pure en ongerepte uitstraling hebben, zoals we die kennen van landen als Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland.
Aan de zuidoostelijke voet van de Durmitor-bergketen ligt het stadje Žabljak dat tevens het toeristische centrum vormt. Ten noorden en oosten van Žabljak ligt op een afstand van ongeveer 6 km de machtige Tarakloof. De bergketen en de ver naar het zuiden doorlopende kloof vormen samen het Nationaal Park Durmitor. Dit park is opgericht in 1952 en staat sinds 1980 op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO. Het omvat naast het bergmassief ook de machtige Tarakloof. Deze kloof is op z’n beurt weer een deel van een complex systeem van andere, soms zeer grote en diepe canyons zoals de Piva in het westen en noorden of de Komarncia in het zuiden van de Durmitor.
Bijzondere kenmerken van Durmitor Nationaal Park
Naast de typische ‘Balkan-wildheid’ van de Durmitor moet ook de enorme veelzijdigheid op slechts een klein oppervlak worden genoemd. Het contrast tussen de steppeachtige westkant en de beboste oostkant springt direct in het oog. De beelden en indrukken van het landschap wisselen zich heel snel af, zelfs bij een tocht te voet. Zo worden zachte groene dalen afgegrensd door reusachtige, gestreepte of geplooide rotsformaties waarachter steile afgronden en diepe kloven vol met rotsblokken opduiken of worden omlijst door ruige rotstorens. Nauwelijks bekomen van deze indrukwekkende taferelen, kom je weer op adem in ongelooflijk schitterende en bruisende bergweiden. Deze snelle opeenvolging van indrukken betovert soms zelfs bezoekers die normaal gesproken niks met wandelen hebben.
Landschappelijke en toeristische hoogtepunten
De Durmitor biedt het hele jaar door veel highlights en attracties. Het hoofdseizoen is echter niet de zomer, wanneer het landschap is bezaaid met internationaal publiek. Het is juist de winter, wanneer de Montenegrijnen hier gaan skiën en toerskiën. De onderstaande selectie met highlights is vooral interessant voor wandelaars:
Bergen en toppen
Sedlena Greda (2.227 m) het ‘Zadel der Goden’ is een vrijstaande dubbele top in het zuiden die al vanaf grote afstand opvalt, direct aan de ringweg ligt en relatief gemakkelijk te bereiken is. Hij biedt een zeer indrukwekkend panoramisch uitzicht over de ‘zee van gras’ rond de Dobri Do vallei. Doorreizigers kunnen genieten van het uitzichtspunt ‘Sedlo Frame’, een fotolijst op de Sedlo Pas (1907 m) met een perfect uitzicht op de Sedlena Greda.
De Zupci-torens (2.309 m) worden soms omschreven met platte uitdrukkingen zoals ‘de Drie Pieken van Durmitor’. Dit doet echter geen recht aan de Zupci-torens of de Drie pieken. Ze hebben allebei een heel eigen, wezenlijk verschillend karakter.
De volgende platte vergelijking is de Bezimeni Vrh (2.487 m), de ‘Top zonder naam’. Want deze top wordt soms ook wel de ‘Matterhorn’ van de Durmitor genoemd. Tja, … allebei hebben ze wel een fantastisch uitzicht. Het verschil is dat de Bezimeni een paar maatjes kleiner is.
Bij de bergtop Šareni pasovi Štit (2.248 m) op slechts twee kilometer afstand naar het zuidoosten heeft de geologie een golvende zee van steen gevormd. In het late middaglicht verandert deze in een abstract landschapsschilderij met een sterk hypnotiserende uitstraling.
De beroemdste geologische bezienswaardigheid van Durmitor is de piramide van Prutaš (2.401 m), die eveneens slechts twee kilometer verderop ligt en waarvan de verticale rotsribben als orgelpijpen uit het oostelijke hoogplateau omhoog steken.
Tarakloof
De Tarakloof ontbreekt in geen enkel overzicht van Durmitor-highlights. De zipline (glijkabel) die de kloof naast de Đurđevica verkeersbrug doorkruist, is een toeristische topattractie. Maar deze bevindt zich niet in de diepste delen van de kloof. Op dit punt is de kloof gemiddeld 600-800 meter diep terwijl het diepste punt, verder stroomopwaarts op de berg Pogledina, 1300 meter lager ligt. De vaak te lezen extra toevoeging ‘diepste kloof van Europa’, of zelfs ‘een van de diepste ter wereld’ mag echter met enige terughoudendheid voor kennisgeving worden aangenomen, want er zijn andere kloven die meer recht hebben op deze glorieuze status.
Bergmeren
De ruim 18 bergmeren van het Nationaal Park van Durmitor zijn allen van onbetwiste schoonheid. Volgens insiders zijn de grote en kleine Skrcko Jezero de mooiste van deze ‘Bergogen’. Ze bevinden zich in een romantisch hooggelegen dal dat overgaat in een steil keteldal (cirque) en omringd wordt door de hoogste toppen van Durmitor.
Of zou misschien toch het gletsjermeer Crno Jezero (het Zwarte meer) in de buurt van Žabljak de mooiste zijn? Nou, het is in ieder geval het bekendste meer van Durmitor Nationaal Park en inmiddels ook een populair motief in de grote wijde wereld van Instagram.
Vražje jezero (het Duivelsmeer), ligt 8 km ten zuiden van Žabljak, op enige afstand van het park. Het biedt, afhankelijk van het weer, smaragdkleurig water en wordt omringd door een eindeloos wijds landschap met Durmitor op de achtergrond. Bij deze en andere meren ten zuiden van Žabljak kom je mysterieuze middeleeuwse grafstenen tegen, de zogenaamde Stećaks. Deze stenen en andere archeologische artefacten en relicten zijn op veel plaatsen in het gebergte te vinden.
De belangrijkste toeristische factor in Durmitor is niet de bergsport in de zomer, maar de wintersport. De oostelijke hellingen van Savina Kuk aan de zuidelijke rand van het Durmitorgebergte vormen het grootste en populairste skigebied van Montenegro.
Klimaat, weer en geologie
Ondanks de nabijheid van de Adriatische kust met zijn mediterrane klimaat, wordt Durmitor vooral beïnvloed door het gematigde continentale klimaat in de binnenlanden van de Balkan. Dit betekent dat de temperatuur erg lijkt op die in de Centraal-Europese gebergten. Vochtige lucht vanuit de Adriatische Zee komt hier samen met continentale lucht. Deze is in de winter veel kouder en zorgt daardoor voor veel sneeuw. In de zomer is de continentale lucht heet en droog. In combinatie met de warme, vochtige Adriatische lucht leidt dit ook tot veel neerslag. Op grote hoogte is een jaarlijkse neerslag van meer dan 2000 mm normaal. Zelfs midden in de zomer kan het sneeuwen en op de blootgestelde noordhellingen kunnen het hele jaar door sneeuwresten liggen.
Zoals in de meeste berggebieden is het weer dus erg wisselvallig. Hoge zomerse dagtemperaturen contrasteren met koele nachten en snel opkomend slecht weer.
Geologisch gezien is de Durmitor een typisch kalksteengebergte met karstformaties, zoals dolinen en grotten. Omdat het tijdens de ijstijd werd ‘omgevormd’, zijn hier veel klassieke alpiene vormen te vinden. Denk hierbij bijvoorbeeld aan scherpe graten, diepe keteldalen en gletsjermeren. Onder de kalkrotsen bevinden zich uitgebreide grottenstelsels. De geologie zorgt tevens voor een paar extravagante structuren, zoals de zojuist genoemde stenen zuilen en golven op verschillende bergen.
Flora en Fauna
De complexe ecosystemen van Durmitor Nationaal Park omvatten een grote soortenrijkdom aan dieren en planten. Hieronder ook de grootste verscheidenheid aan vlinders in Europa. Onderweg kom je regelmatig gemzen, berggeiten, gieren en adelaars tegen en af en toe herten, wilde zwijnen, vossen, dassen en marters. Slechts zelden zie je bruine beren, lynxen en wolven. In het middengebergte bestaat de flora uit uitgestrekte bossen met beuken- en dennenbomen en op de hoger gelegen gebieden bergweiden. In de kloven van Piva en Taria zijn oude plantensoorten, ook wel Tertiaire flora genoemd, uit de ijstijd behouden gebleven. Er zijn 1300 soorten vaatplanten bekend. Een ander bijzonder kenmerk van het gebied is het voorkomen van de ‘Forest inversion’. Hierbij komt op verschillende plaatsen boven de naaldboomgrens, bladverliezende beukenvegetatie voor.
Wandelen in het Nationaal Park Durmitor
Uit bovenstaande alinea’s mag het duidelijk zijn dat Nationaal Park Durmitor ideale voorwaarden biedt om te ‘veroveren’ en te wandelen. Officieel bevinden zich in het Durmitor-massief 22 goed gemarkeerde bergpaden die in de bergen een netwerk van ongeveer 100 kilometer vormen. De langste en moeilijkste hiervan brengt je in 5,5 uur naar de top van de Bobotov Kuk (2.525 m).
De meeste bezoekers gebruiken Crno Jezero als vertrekpunt. Hier bevindt zich namelijk de meeste infrastructuur en de meeste bewegwijzerde wandelroutes beginnen daar met als eerste tocht de mooie en leuke tocht rond het meer.
Hieronder vind je enkele tochten uit het grote aanbod:
Makkelijke en gezinsvriendelijke wandelingen
Wandeling rond Crno Jezero (het Zwarte meer): Deze klassieke tocht tussen wandelen en hiken is perfect om na aankomst de spieren weer even te laten wennen en te acclimatiseren. Het meer is vanuit Žabljak goed te voet bereikbaar en het 3,5 km lange pad loopt rondom het meer. Onderweg kun je heerlijk zwemmen of even pauzeren bij de uitnodigende stranden en kleine watervallen. Aan het begin van de rondwandeling bevinden zich een restaurant en een café-bar die hun deuren wijd open hebben staan voor de gasten.
Wandeling naar de top van de Raklje (2159 m) – het geheim van het westen: sommige mensen die het gebied goed kennen, beschouwen deze kleine maar zeer fraaie top als het ultieme uitkijkpunt van Nationaal Park Durmitor. Deze top wordt zelden bezocht, omdat een gemarkeerde toegang ontbreekt en er geen zichtbaar pad is. De Raklje verheft zich direct boven de Todorov do vallei met de ringweg, en is hier vanuit te bereiken door een hoogteverschil van slechts 350 meter te overmeesteren. De route loopt grotendeels over eenvoudige en overzichtelijke grashellingen.
Wandeling naar de top van de Curevac (1625 m): deze kleine route naar de top aan de zuidelijk rand van de Tarakloof is gemakkelijk te bereiken en biedt een fantastisch uitzicht. Naast de indrukwekkende uitzichten is de diversiteit van het panorama echt heel bijzonder. Het moeilijkste deel is de reis ernaartoe, over een hobbelig bosweggetje naar de ingang van het nationale park.
Bergmeer en eventuele tocht naar de top van de Crvena Greda (2175 m): tijdens deze wandeling word je getrakteerd op fantastische uitzichten op het beboste deel van de Durmitor en een prachtig gelegen bergmeer. Deze route is tot aan het zeer mooi gelegen Jablan bergmeer (1880) niet al te steil en kan daar ook worden beëindigd. De rest van de route naar de top is steiler en moeilijker. De wandeling van Žabljak tot aan de top duurt ongeveer 3 uur.
Moeilijke wandelingen
Wandeling naar de top van de Bobotov Kuk (2523 m): het hoogtepunt van de Durmitor biedt grandioze vergezichten en afwisselende beklimmingen. De kortste route omhoog begint bij de ringweg aan de zuidwestkant van de Durmitor. Op alpenvereinaktiv.com vind je een compacte beschrijving en alle details voor een spannende rondtocht.
Wandeling naar de top van de Planinica (2330 m): deze welbekende top van de Durmitor biedt een zeer afwisselende route vanaf Crno Jezero en beloont je met een ongeëvenaard en gevarieerd panoramisch uitzicht op de bergen, vergelijkbaar met de hierboven genoemde Raklje. De hier voorgestelde tocht voert je langs het Slangenmeer (Zminje Jezero) en door de betoverende vallei van Gornja Alisnica.
Trekking in de Durmitor?
De infrastructuur biedt veel doorkruisings- en verbindingsmogelijkheden en verbindt bijna alle valleien en kloven via de bergkammen en bergpassen. Daardoor is de Durmitor uitstekend geschikt voor meerdaagse tochten. En omdat de regels voor (wild)kamperen ook in dit nationale park (nog steeds!) ruim zijn, zou je de mogelijkheid voor een trektocht met twee handen moeten aangrijpen. Dit geldt vooral als je ook het omringende gebied van de Durmitor meeneemt want er zijn nog meer fascinerende landschappen die wachten om ontdekt te worden, vooral in het noorden en zuiden. In het zuiden ligt bijvoorbeeld het Sinjajevina-plateau, waarvan de steppeachtige uitgestrektheid je het gevoel geeft dat je je opeens in Centraal-Azië bevindt.
Reisinformatie over het Durmitor-gebergte
Ondanks de grote taalbarrière(s) en de aanzienlijke verschillen van het land en zijn inwoners, kunnen Nederlandse bergvrienden aangenaam en ontspannen naar de regio reizen. Niet in de laatste plaats dankzij de gastvrijheid en hulpvaardigheid van de meeste lokale bewoners.
De officiële taal van Montenegro is Montenegrijns (Crnogorski), maar andere Zuid-Slavische talen zoals Servisch, Kroatisch, Bosnisch en Albanees is ook overal te horen. Bovendien is het Montenegrijns doorspekt met woorden die zijn afgeleid uit het Latijnse én Cyrillische alfabet. Maar niet alleen in de toeristische gebieden wordt steeds meer de voorkeur gegeven aan het Latijnse alfabet.
In Montenegro wordt de euro gebruikt als betaalmiddel, ondanks het feit dat dit land nog geen lid is van de EU. De toegangsprijs van het Durmitor Nationaal Park is € 5,-. Dit bedrag kun je betalen aan de rangers die je tegenkomt, nadat je het park bent binnengegaan. Normaliter betaal je bij de ingangen van het park. Helaas zijn de tickets slechts één dag geldig. Dat wil dus zeggen dat dit de prijs is per dag, per persoon.
De gevaren voor reizigers in het Durmitor-gebergte zijn beperkt. Tegelijkertijd is het in het hooggebergte van de Balkan veel minder druk dan in de Alpen. Al met al dus een gunstige win-win situatie.
Heenreis en binnenkomst
Vluchten met prijsvechters en meestal met een tussenstop zijn verkrijgbaar vanaf € 100. Met Montenegro Airlines gaat een rechtstreekse vlucht in 1h 45m naar Podgorica. Van hieruit kun je met een huurauto, bus of (gedeelde)taxi verder reizen naar Žabljak. De autoreis naar Žabljak vanaf München duurt iets meer dan 15 uur via de Adriatische snelweg en Bosnië naar Nikšić in het zuidwesten of via Sarajevo/Bosnië naar Plužine in het noordwesten. Je kunt ook via Duitsland met de trein of bus reizen, maar dat is erg tijdrovend en omslachtig.
Tijdens je tocht
Om je ter plekke te kunnen verplaatsen, wordt aanbevolen je eigen auto of huurauto te gebruiken. Dit omdat het openbaar vervoer beperkt is. Vanuit de grotere steden zoals Nikšić rijden op onregelmatige tijden bussen naar Žabljak. Vanuit Žabljak kun je dan zelfs lopend heel snel Nationaal Park Durmitor en Crno Jezero bereiken.
Via de schilderachtige ringweg kun je op een bijna perfecte manier de bergen en het nationale park ontdekken. Maar liever niet zonder je eigen voertuig, tenzij je een avontuurlijke lifter bent met veel tijd. Het is ook belangrijk om te weten dat de weg smal is met hier en daar een paar gaten erin. De weg wordt niet altijd goed aangegeven en is in het hoogseizoen volgepakt met auto’s. Rijervaring en stressbestendigheid zijn attributen die je sowieso nodig hebt voor autorijden in de Balkan (plus een goede kaart).
Accommodatie, berghutten & kamperen
Klassieke hotels zijn alleen te vinden in Zablak, maar de eenvoudige pensions en gastenkamers in de kleine dorpjes compenseren met hun gastvrijheid ruimschoots het lagere comfort. In de bergen is er een handvol campingplaatsen met een veilige watervoorziening en rudimentaire infrastructuur (Lokvice, Skrcko Jezero, bivak Debeli Namet, Susica, Lovacki). Wildkamperen is niet nadrukkelijk toegestaan maar ook niet verboden. Als je de gebruikelijke ‘gedragsregels in de natuur’ in acht neemt, zul je in ieder geval geen problemen krijgen.
Durmitor Nationaal Park: gidsen en kaarten
Op de Homepage van het Nationalpark zijn enkele digitale kaarten te vinden. Anders bieden gespecialiseerde winkels een assortiment handige papieren kaarten, hoewel deze beperkt zijn en tijdig moeten worden besteld, omdat ze vaak snel uitverkocht zijn.
💡 Geldbesparingstip: In de eerste grotere stad die je tegenkomt een simkaart kopen en voor de grens het mobiele internet op je mobieltje uitschakelen. Anders staan je onaangename verrassingen te wachten bij de volgende rekening van je mobiele telefoon …
